Skip to main content

In tijden van crisis hebben we leiderschap nodig. Eigenlijk hebben we altijd leiderschap nodig, alleen een crisis maakt soms pijnlijk duidelijk dat iets soms leiderschap lijkt, waar we uiteindelijk helemaal niets aan hebben. Steeds weer ruziën, of angst verspreiden. Of jezelf op de borst kloppen; tijdens een crisis hebben we daar echt geen tijd voor. Als er brand is moet je blussen. Maar ook een toekomstscenario kunnen schetsen is nodig in een crisis, iets verder kijken dan de brand. En rekening houden met een eventuele verandering van koers, dus daarin openstaan voor meerdere scenario’s. Als je weg A met volle overtuiging kiest en scenario B niet op z’n minst een beetje uitwerkt, ben je te langzaam mocht je van koers moeten veranderen.

Leiderschap is voor mij durven zien dat zaken bijna nooit simpel zijn, en bovendien steeds weer veranderen. Dat je elkaars mening en kennis nodig hebt om desondanks toch een koers uit te zetten. Dat je je keuzes kunt uitleggen, en open bent over de verschillende factoren die je tegen elkaar afweegt. Dat je eerlijk bent, anders krijg je nooit saamhorigheid en vertrouwen. En dat je over jezelf heen kunt stappen om het grotere gezamenlijke doel te behartigen.

De afwegingen van het aantal slachtoffers ten gevolge van Corona; van het niet helpen van andere patiënten of van geestelijk gehandicapten die nu meer stress ondervinden. Van mensen die failliet gaan en daar misschien wel ziek van gaan worden, van voedselbanken die nu niet meer goed kunnen functioneren, van de luchtvervuiling die jaarlijks 20.000 mensen in Nederland doodt…het is een enorme opgave keuzes te maken. Het lijkt me dat we dat meer dan ooit samen moeten doen en dat we het leiderschap in onszelf moeten vinden, en niet alleen maar wijzen als een keuze niet de juiste blijkt te zijn. De media zou niet moeten roepen dat het dus helemaal geen zin had om de scholen dicht te doen, maar eerder kunnen melden dat het fijn is dat we nu weten dat de invloed hiervan klein is.

Mijn vakgebied is muziek: zowel op het podium als het onderwijs. En in deze tijd doe ik mijn best om grip te krijgen, om verschillende scenario’s te gaan onderscheiden voor de toekomst. Want ik denk niet dat het ooit weer zo zal zijn zoals het was. Vanuit deze regering, met name door invloed van de VVD en het CDA is er geen visie op cultuur geweest de afgelopen jaren. We hebben wat dat betreft weinig basis om vanuit te gaan. Daarom is het, gezien het grote economische belang van de sector, nodig om nu onszelf kenbaar te maken. Niet omdat we zielig zijn, maar omdat er verstandige beslissingen gemaakt moeten worden die de economie én het algemene welzijn het beste zullen ondersteunen.

Maar wie weet levert dit allemaal ook ruimte op om des te vernieuwender te denken. Op creatief inhoudelijk vlak zijn wij daar al heel goed in. Maar op gebied van online onderwijs en optreden is er nog veel te ontwikkelen. Inmiddels laten we veel daadkracht en inspiratie zien door al in de eerste week van de quarantaine online les te geven en onze muziek digitaal te laten horen: van huiskamerbankconcerten via FB live tot muziek op straat voor ouderen. Voor het eerst wordt mijn stiekeme fantasie een klein beetje bewaarheid. Namelijk dat als het stilvalt, live muziek des te krachtiger blijkt te zijn.

Maar echt stil valt het niet in onze digitale wereld. Spotify draait gewoon door. En wij musici vragen vanwege onze bescheidenheid en passie te vaak slechts vrijwillige bijdrage of helemaal niets. Gelukkig klinkt de roep om normale vergoedingen, VVD of geen VVD, steeds luider. En kunnen wij juist nu nadenken over hoe wij na deze quarantaine tijd, in de crisis die nog wel even gaat duren, onze sector willen vormgeven? Kunnen wij vanuit deze chaos samen scenario’s schetsen? Hoe presenteren wij musici onszelf nu straks: als de professional die echt niet voor €50 komt opdraven? Of als de gepassioneerde muzikant die vanuit liefdadigheid zijn muziek onder de mensen brengt? Is er een constructie te verzinnen waarin het allebei mogelijk is? Als er straks misschien minder geld uit te geven valt, hoe kunnen we dan live muziek brengen zonder daarbij zelf op de armoedegrens te leven? Misschien valt er wel minder live muziek te maken. En bij gebrek aan inkomsten vanuit Spotify of Itunes, want dat levert bijzonder weinig op, kunnen we online alternatieven bieden?

Vanuit ons muziekonderwijs is het ook een luxe geworden om elke week naast een geschoolde muzikant te kunnen staan. Niet iedereen kan dit betalen. Net als live muziek door profs zou het dan ook gezien moeten worden als iets bijzonders zo’n privéles. Het zou een heel duidelijke meerwaarde moeten uitstralen ten opzichte van een online cursus. Want die concurrentie is er nu eenmaal, of we willen of niet. En die concurrentie kan het ook hebben, maar dat is niet het geval als de docent iedere week hetzelfde boekje op de lessenaar zet. Wél als deze docent ingaat op het persoonlijke proces van zijn leerling.

Persoonlijk is een kernwoord hierin denk ik. Ik volg wel eens een online cursus en ben heel blij dat ik zo ook van de betreffende beroemde docent kan leren. En ik zou dolgraag ook wel eens persoonlijk advies krijgen van diegene, maar daar hangt vanzelfsprekend een prijskaartje aan. Dus als ik het geld niet heb, is het niet anders. Als ik het geld wél heb, waardeer ik het persoonlijke advies ten opzichte van de online lessen.

Ik wil heel graag dat iedereen toegang heeft tot muziek, tot cultuur in z’n algemeenheid. Dat het wordt verankerd in de scholen, dat elk dorp zijn vereniging of muziekschool heeft. Maar hierin zijn we nu eenmaal afhankelijk van onze regering. Zolang er niet genoeg geld is om zoals vroeger vele concerten te geven en vele muziekscholen te hebben, zullen we toch moeten kijken hoe we onze muziek bij mensen kunnen brengen zonder onszelf daarbij tekort te doen.

In het onderwijs en misschien ook in live concerten zouden we naar mijn idee veel meer een combinatie moeten maken tussen online en live. En nu is een geschikte tijd om erover na te denken. Want waar ik voorheen ook geen tijd had om dat uit te zoeken, moet ik nu wel. En net als de rest van de muziekdocenten zoom en skype ik me nu door de dagen heen.

Er zijn best veel aspecten in muziekles die je online kun leren. En dan bedoel ik niet live, maar met vooraf gemaakte video’s. Maar zeker niet alles. Het vergt denkwerk hoe we een ideale combinatie zouden kunnen maken. Zonder dat het een tegenstelling blijft. Zouden we iemand die begint met spelen een aantal maanden elke week moeten zien, om verkeerd aanleren van techniek zoveel mogelijk te voorkomen? Of kan iemand om de week ook wel verder met een video? Bij welke onderwerpen passen online lessen het beste? Ik verwijs mijn leerlingen nu geregeld naar een blog of vlog van mij of van iemand anders. Blij dat ik het niet wéér hoef uit te leggen. Bekijk maar hoe je dat vibrato moeten oefenen en ik zie je dan volgende week wel met het resultaat en geef er dan feedback op. Heerlijk. De algemene zaken kunnen beste online in eigen tijd worden geleerd. Een video kun je bovendien herhalen, en in je eigen tijd bekijken. Veel efficiënter en je leert er denk ik meer van. In de tijd samen kun je dan veel effectiever ingaan op de leerling zelf.

Het zal per instrument en per persoon ook weer verschillen. Maar juist het uitspreken van verschillende scenario’s; hoe kunnen online en live lessen zich tot elkaar verhouden, maakt dat je er ook weer van kunt afwijken.

In klassieke concerten, mijn vakgebied, is streaming nu iets waar ik voor het eerst echt over nadenk, dat zal overigens geheel aan mijzelf liggen. Een dure opera wordt toegankelijker door het in een bioscoopzaal te bekijken. Leuk als het live is, of dat je toch dat gezamenlijke concertgevoel hebt in een zaal. Zou dat ook kunnen met een kamermuziekconcert? Of gebeurt dat al? De musici die al veel langer hiermee bezig zijn hebben nu veel kennis om te delen. Zo is het wel logischer om voor een live concert meer te betalen dan voor een bioscoopkaartje. Het pure geluid en de contact met de musici heeft een meerwaarde dan streaming in een bioscoopzaal of in je eigen huiskamer. De combinatie maakt dat wij musici met goed gevoel een goede prijs kunnen vragen voor live concerten en, hopelijk, grotere aantallen luisteraars kunnen trekken die via streaming meeluisteren. Die daar een lagere prijs voor betalen. En hetzelfde concert kan natuurlijk ook later worden uitgezonden voor weer een andere prijs.

Dit vergt weer allerlei kosten voor de opname apparatuur, dus misschien werkt dit scenario wel niet goed. Ik ben heel benieuwd of er ideeën zijn vanuit collega’s waardoor dit toegankelijker zou kunnen worden? Of dat er nu andere online manieren worden uitgevonden om concerten te geven? Hoe kunnen we hier na het Corona tijdperk nog gebruik van maken? Van welke sectoren kunnen wij wellicht leren? En hoe kunnen we ook in het muziekonderwijs dichter bij de heilige graal komen die toegankelijkheid en een faire gage met elkaar verbindt?

Kunnen wij zelf leiderschap tonen om onze sector vorm te geven?

Leave a Reply